Doradztwo zawodowe
Kompetencje przyszłości
Trójkąt kompetencji zakłada, że kompetencje to suma wiedzy, umiejętności oraz motywacji.
1. Umiejętność rozwiązywania problemów: Zdolność do identyfikowania i analizowania problemów oraz opracowywania efektywnych rozwiązań.
2. Kreatywność: Umiejętność generowania nowych pomysłów i innowacji oraz adaptacji do zmieniających się warunków.
3. Krytyczne myślenie: Zdolność do analizowania informacji, oceny argumentów oraz podejmowania trafnych i uzasadnionych decyzji.
4. Komunikacja: Umiejętność wyrażania się jasno i precyzyjnie, zarówno w mowie, jak i w piśmie, oraz odbioru i interpretacji informacji.
5. Współpraca: Zdolność do pracy w zespołach, dzielenia się wiedzą, pomysłami i odpowiedzialnością, oraz radzenia sobie z konfliktami.
6. Umiejętność uczenia się: Zrozumienie, jak uczyć się skutecznie, i zdolność do samodzielnego zdobywania wiedzy i umiejętności przez całe życie.
7. Adaptacyjność: Umiejętność dostosowania się do zmieniających się okoliczności, technologii i wymagań rynku pracy.
8. Inteligencja emocjonalna: Zdolność do rozpoznawania i zarządzania własnymi emocjami oraz zrozumienia emocji innych osób.
9. Cyfrowa biegłość: Umiejętność korzystania z technologii cyfrowych, aplikacji i narzędzi w sposób efektywny i odpowiedzialny.
10. Globalne i kulturowe zrozumienie: Umiejętność współdziałania z ludźmi z różnych kultur, wartości i perspektyw oraz zrozumienie globalnych wyzwań i trendów.
W związku z globalizacją, postępem technologicznym i zmianami w sposobie pracy, kompetencje te są uważane za kluczowe dla przyszłości. W związku z tym zarówno pracodawcy, jak i instytucje edukacyjne coraz częściej dążą do rozwijania tych umiejętności wśród swoich pracowników i uczniów.
Jak rozwija się kompetencje ucznia w szkole?
Unia Europejska próbując wspierać rozwój wszystkich obywateli UE poprzez zdefiniowanie najważniejszych i najbardziej podstawowych umiejętności, które człowiek powinien rozwijać w trakcie swojego życia, żeby osiągnąć sukces w życiu zawodowym i prywatnym.
Umiejętności te nazywane są kompetencjami kluczowymi i jest ich osiem:
• porozumiewanie się w języku ojczystym
• porozumiewanie się w językach obcych
• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
• kompetencje informatyczne
• umiejętność uczenia się
• kompetencje społeczne i obywatelskie
• inicjatywność i przedsiębiorczość
• świadomość i ekspresja kulturalna
Kompetencja jest kombinacją wiedzy, umiejętności i przyjmowanej postawy.
Kompetencje kluczowe to kompetencje, które wspierają rozwój osobisty, włączanie w życie społeczne, aktywne obywatelstwo i możliwość znalezienia zatrudnienia.
Porozumiewanie się w języku ojczystym
Porozumiewanie się w języku ojczystym jest umiejętnością, która pozwala wyrażać swoje myśli, uczucia i opisywać zdarzenia zarówno w języku mówionym, jak i na piśmie oraz utrzymywać kontakty z innymi ludźmi na polu nauki, kursów szkoleniowych, pracy, a także w domu i w czasie wolnym. Polega m.in. na czytaniu i słuchaniu ze zrozumieniem, wyrażaniu się w sposób precyzyjny i zwięzły, umiejętności pisania różnych typów tekstów, umiejętności oddzielania informacji istotnych od nieistotnych, umiejętności korzystania z dodatkowych materiałów, aby napisać, zaprezentować lub zrozumieć różne typy przekazów – pisanych i mówionych.
Nauczyciele realizują rozwijanie tej kompetencji na każdych zajęciach edukacyjnych, opiekuńczych i wychowawczych pod warunkiem, że:
• Dbają o poprawność swoich wypowiedzi.
• Umiejętnie moderują dyskusje i swobodne wypowiedzi uczniów.
• Są uważni słuchając uczniów.
• Zwracają uwagę na formę, poprawność gramatyczną, ortograficzną wypowiedzi pisemnych
• Monitorują treści pochodzące z innych źródeł niż podręczniki szkolne.
Porozumiewanie się w językach obcych
Porozumiewanie się w językach obcych opiera się na umiejętności rozumienia i wyrażania myśli, uczuć i opisywania zdarzeń ustnie i pisemnie w różnych sytuacjach - w pracy, w domu, w czasie wolnym, w trakcie zdobywania wiedzy i nowych umiejętności – zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami. Porozumiewanie się w językach obcych wymaga również świadomości różnych obyczajów obowiązujących w danych społecznościach.
Kształtowanie tej kompetencji odbywa się głównie na zajęciach językowych, nie mniej jednak korzystanie z pomocy naukowych, stron internetowych, itp. oraz promowanie znajomości języków obcych również może być rozwijane na pozostałych zajęciach szkolnych.
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
Kompetencje matematyczne polegają na umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji, dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze, a także stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu. Wykorzystuje się je m.in. w zarządzaniu domowym budżetem (równoważenie wpływów i wydatków, planowanie wydatków, oszczędzanie), podczas robienia zakupów (porównywanie cen, rozumienie pojęcia objętości, wag i miar, wyliczaniu pieniędzy, w tym również przeliczaniu na inne waluty) oraz prezentowaniu różnych rzeczy (wzory, modele, wykresy etc.).
Kompetencje matematyczne to także umiejętność zastosowania matematyki w myśleniu – umiejętność logicznego i analitycznego myślenia, umiejętność śledzenia toku rozumowania innych, umiejętność abstrahowania i generalizowania, również umiejętność myślenia przestrzennego, zdolność krytycznej oceny (umiejętność oddzielenia udowodnionych stwierdzeń od przypuszczeń), weryfikacja informacji.
Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne to znajomość podstawowych procesów zachodzących w przyrodzie, a także zasad funkcjonowania technologii i umiejętność ich zastosowania. Ponadto rozumienie związku technologii z innymi dziedzinami – postępem naukowym (np. w medycynie), społeczeństwem (wartości, zagadnienia moralne), kulturą (np. multimedia) oraz ze środowiskiem (zanieczyszczenie). To także umiejętność rozpoznania głównych cech badania naukowego i rozumienia powodów wyprowadzenia takich, a nie innych wniosków.
Kształtowanie powyższych kompetencji odbywa się na wszystkich bez wyjątku zajęciach szkolnych poprzez: realizację zadań dydaktycznych z przedmiotów matematyczno – przyrodniczych, stosowanie procesów myślowych, wskazywanie reguł zasad i procedur.
Kompetencje informatyczne
Na kompetencje informatyczne składa się dobra znajomość i umiejętność korzystania z tzw. technologii społeczeństwa informacyjnego w różnych sytuacjach: w pracy, czasie wolnym, jako narzędzia komunikacji. Opierają się na podstawowych umiejętnościach: wykorzystaniu komputerów i innych multimediów do pozyskiwania, oceny, gromadzenia, tworzenia, przedstawiania i wymiany informacji, a także do porozumiewania się i uczestniczenia we współpracy w sieci.
Podstawą jest świadomość możliwości, jakie daje korzystanie z Internetu i komunikowanie się przy użyciu mediów elektronicznych różnicy pomiędzy światem rzeczywistym i wirtualnym, rozumienie potencjału technologii jako wsparcia a także kreatywności i innowacyjności w rozwoju osobistym.
Kształtowanie umiejętności informatycznych czasem napotyka na przeszkody technologiczne, ale również osobowe. Zdarza się, że to my nauczyciele moglibyśmy rozwijać się w tym zakresie korzystając z umiejętności uczniów.
Naszym głównym zadaniem jest monitorowanie użytkowania technologii zgodnie z przepisami prawa, poszanowania godności osobistej, jako wsparcia dla procesu edukacji.
„Szkoła ma również przygotowywać do dokonywania świadomych i odpowiedzialnych wyborów w trakcie korzystania z zasobów dostępnych w internecie, krytycznej analizy informacji, bezpiecznego poruszania się w przestrzeni cyfrowej, w tym nawiązywania i utrzymywania opartych na wzajemnym szacunku relacji z innymi użytkownikami sieci.”
Umiejętność uczenia się
Umiejętność uczenia się to umiejętność organizowania własnej nauki. Opiera się na dyspozycji i zdolności do organizowania i regulowania procesu uczenia się, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Zawiera w sobie umiejętności: efektywnego zarządzania własnym czasem, rozwiązywania problemów, zdobywania, przetwarzania, oceniania i przyswajania nowych informacji, a także zdolność zastosowania nowej wiedzy i umiejętności w wielu sytuacjach – w domu, pracy, w szkole i podczas kursów szkoleniowych.
Umiejętność uczenia się to świadomość swoich mocnych i słabych stron, stanu posiadanej wiedzy i uzdolnień, tzw. zasobów. To także zdolność do poświęcenia czasu i uwagi na naukę, niezależność i umiejętność krytycznego myślenia, dyscyplina, wytrwałość, zarządzanie informacją.
Ta niezwykle trudna do kształtowania kompetencja kształtowana jest w szkole w procesach nie koniecznie związanych z dydaktyką, lecz raczej ze stosunkami międzyludzkimi panującymi w czasie zajęć.
Nauczyciele w ramach swoich zadań mają szanse wskazywać uczniom pozytywne wzorce, czy sami być wzorem do naśladowania. Ta kompetencja - to można powiedzieć - esencja życia szkolnego – olbrzymie zadanie szkoły, nauczyciela, ale również całego społeczeństwa w kształtowaniu młodego człowieka.
Kompetencje społeczne i obywatelskie
Kompetencje społeczne i obywatelskie uwzględniają wszystkie formy zachowań, których możemy potrzebować, aby skutecznie uczestniczyć w życiu prywatnym i zawodowym.
Na kompetencje społeczne składają się m.in.: rozumienie wzorców zachowań ogólnie akceptowanych w różnych społeczeństwach, zdolność do budowania zaufania i współczucia w innych ludziach, umiejętność oddzielenia sfery prywatnej od zawodowej niechęć do przenoszenia konfliktów zawodowych na życie prywatne, świadomość i rozumienie tożsamości kulturowej własnego kraju w interakcji z innymi kulturami, umiejętność zobaczenia i zrozumienia różnych punktów widzenia.
Kompetencje obywatelskie to znajomość praw człowieka i konstytucji swojego kraju, a także zakresu działań jego rządu, to również rozumienie ról i zakresu odpowiedzialności instytucji stanowiących politykę na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim i międzynarodowym. Zarówno kompetencje społeczne, jak i obywatelskie, rozwijają poczucie przynależności do społeczności lokalnej, kraju, Unii Europejskiej, Europy i świata.
Inicjatywność i przedsiębiorczość
Te kompetencje odnoszą się do naszej zdolności przekształcania idei w czyny. Składają się na nie: kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka, umiejętność planowania, organizowania, analizowania, oceny, zarządzania i wdrażania projektu oraz umiejętność współpracy w zespole, by osiągnąć zamierzone cele.
Przedsiębiorczość to chęć wprowadzenia zmian, branie odpowiedzialności za swoje działania i umiejętne stawianie celów. To również znajomość dostępnych możliwości w celu wybrania tych odpowiadającym w największym stopniu własnym, zawodowym i biznesowym działaniom.
Ta kompetencja to również zapraszanie uczniów do wystąpień przed społecznością, motywowanie do udziału w przedsięwzięciach szkolnych, udziału w samorządzie uczniowskim itp.
Świadomość i ekspresja kulturalna
To uznanie ważności i szacunek dla kreatywnego wyrażania myśli, doświadczeń i emocji poprzez różne środki, włączając w to muzykę, przedstawienia , literaturę, sztukę.
Na świadomość i ekspresję kulturalną składają się m.in.: podstawowa wiedza na temat głównych dzieł kultury, świadomość dziedzictwa kulturowego własnego kraju i Europy oraz ich miejsca w świecie.
Umiejętność odniesienia własnej kreatywności i ekspresywności do kreatywności i ekspresywności innych osób, umiejętność zidentyfikowania i wykorzystania możliwości realizowania działalności kulturalnej, otwartość na różne formy wyraz kulturowego i szacunek dla odmiennych kultur.
Ta kompetencja rozwijana jest podczas organizowania wyjść do miejsc kultury jak muzea, teatry, spotkań z ludźmi kultury w murach szkoły, ale również w przeżywaniu ważnych dla szkoły i społeczności wydarzeń i „ubieraniu” ich w scenki, dramy, przedstawienia, pokazy uczniowskie.
Przyszłość - rynek pracy 2030
Jakie kompetencje będą najcenniejsze?
W ciągu najbliższej dekady rynek pracy ulegnie głębokim przemianom. Rozwój sztucznej inteligencji (AI), automatyzacji oraz technologii cyfrowych będzie nie tylko wpływał na rodzaj dostępnych zawodów, ale też na to, jakie kompetencje okażą się niezbędne. Warto już teraz przyjrzeć się, jakie umiejętności będą cenione przez pracodawców w 2030 roku, aby móc odpowiednio przygotować się na nadchodzące zmiany.
Poniżej omówione zostały najważniejsze kompetencje przyszłości, bazując na prognozach ekspertów oraz najnowszych badaniach struktury rynku pracy.
Kompetencje cyfrowe: język przyszłości
Z raportów, takich jak „Future of Jobs Report” opracowywany przez Światowe Forum Ekonomiczne (WEF), wynika, że kompetencje cyfrowe staną się fundamentem dla wielu osób poszukujących pracy. W miarę jak cyfryzacja będzie przenikać każdą dziedzinę życia, zarówno w branży finansowej, zdrowotnej, edukacyjnej, jak i produkcyjnej, pracownicy_czki będą musieli_ały sprawnie poruszać się w środowisku cyfrowym.
Umiejętności analizy danych i big data
Zarówno analiza danych, jak i interpretacja wyników, będą kluczowe w wielu dziedzinach. Szacuje się, że w 2030 roku firmy będą generować ogromne ilości danych, co stworzy zapotrzebowanie na specjalistów_ki zdolnych_e do wyciągania wniosków na ich podstawie. Dlatego znajomość narzędzi do analizy danych oraz podstaw programowania – zwłaszcza w językach takich jak Python, R czy SQL – może okazać się istotnym atutem.
Cyberbezpieczeństwo i prywatność danych
Wraz z rozwojem technologii cyfrowych rośnie również liczba zagrożeń związanych z cyberbezpieczeństwem. Według prognoz firmy Gartner, do 2025 roku większość dużych organizacji wdroży zaawansowane systemy ochrony danych i będą potrzebować specjalistów_ek zajmujących się bezpieczeństwem informatycznym. Wiedza z zakresu ochrony prywatności, znajomość przepisów dotyczących danych osobowych (np. RODO), a także umiejętności reagowania na cyberataki będą niezbędne.
AI i automatyzacja: współpraca z maszynami
Technologie oparte na sztucznej inteligencji będą nie tylko automatyzować rutynowe zadania, ale również wspierać decyzyjność oraz kreatywność w pracy. Nie oznacza to jednak, że AI wyprze człowieka. Eksperci_tki przewidują raczej współpracę ludzi i maszyn, co stworzy zapotrzebowanie na kompetencje związane z zarządzaniem technologiami AI oraz rozumieniem ich ograniczeń i możliwości.
Umiejętności w zakresie AI i machine learning
Znajomość podstaw sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego oraz sieci neuronowych będzie coraz bardziej pożądana. W przyszłości praca w wielu branżach, takich jak medycyna, inżynieria czy logistyka, będzie wymagała umiejętności wykorzystywania AI do analiz, symulacji oraz automatyzacji procesów. Studenci_tki, którzy_e zdecydują się na zgłębianie wiedzy w tej dziedzinie, zyskają znaczną przewagę na rynku pracy.
Umiejętność dostosowywania się do zmian technologicznych
Automatyzacja i postęp technologiczny wymuszają na pracownikach_czkach stałe dostosowywanie się do nowości. Zdolność szybkiego uczenia się nowych narzędzi i technologii oraz elastyczność będą kluczowe dla osób, które chcą utrzymać się na konkurencyjnym rynku pracy. Według badań przeprowadzonych przez LinkedIn, pracownicy_czki otwarci_te na rozwój i gotowi_e do nabywania nowych umiejętności cyfrowych będą znacznie bardziej pożądani_e przez pracodawców.
Umiejętności miękkie: klucz do sukcesu w świecie automatyzacji
Choć kompetencje techniczne są istotne, rozwój automatyzacji i AI sprawia, że umiejętności miękkie stają się jeszcze bardziej cenne. Według raportu McKinsey, w 2030 roku wiele firm będzie wymagać od pracowników_czek rozwiniętych umiejętności komunikacyjnych, zdolności do pracy zespołowej oraz kompetencji związanych z zarządzaniem emocjami.
Kreatywność i innowacyjność
Kreatywne podejście do problemów i zdolność do generowania innowacyjnych rozwiązań to umiejętności, których maszyny jeszcze długo nie będą mogły w pełni naśladować. Osoby, które potrafią myśleć nieszablonowo, będą kluczowe dla firm chcących pozostać konkurencyjnymi. Według prognoz Światowego Forum Ekonomicznego kreatywność znajdzie się w czołówce najbardziej poszukiwanych kompetencji do 2030 roku.
Inteligencja emocjonalna i umiejętności interpersonalne
Wraz z automatyzacją prostych zadań coraz większą rolę będzie odgrywać praca wymagająca bezpośredniego kontaktu z klientem oraz empatii. Inteligencja emocjonalna – zdolność rozpoznawania i reagowania na emocje innych – będzie nieoceniona, zwłaszcza w zawodach związanych z obsługą klienta, opieką zdrowotną czy zarządzaniem zespołem. Umiejętności te pomagają budować relacje oraz motywować i zarządzać ludźmi.
Zdolność rozwiązywania problemów i krytyczne myślenie
Umiejętność analizowania sytuacji, przewidywania skutków decyzji oraz rozwiązywania problemów będzie kluczowa. Krytyczne myślenie, rozumienie konsekwencji swoich działań oraz podejmowanie trafnych decyzji to kompetencje, które trudno zastąpić automatyzacją. W przyszłości pracodawcy będą oczekiwać od pracowników_czek umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji oraz radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych.
Uczenie się przez całe życie (lifelong learning)
Żyjemy w czasach, w których zmiany są szybsze niż kiedykolwiek wcześniej, co oznacza, że wiedza zdobyta na studiach może szybko przestać być aktualna. Dlatego eksperci_tki przewidują, że jedną z najważniejszych umiejętności przyszłości będzie gotowość do ciągłego uczenia się i doskonalenia. Pracownicy_czki gotowi_e do rozwijania swoich kompetencji, nawet w zupełnie nowych dziedzinach, będą szczególnie cenieni_one.
Samodzielne zdobywanie wiedzy i adaptacja
Pracownicy_czki przyszłości będą musieli_ły sami_e poszukiwać wiedzy, rozwijać nowe umiejętności oraz elastycznie reagować na zmieniające się realia rynku. Studenci_tki mogą przygotować się na to już teraz, angażując się w kursy online, uczestnicząc w konferencjach branżowych oraz śledząc nowinki technologiczne i badania naukowe. Umiejętność szybkiego przyswajania wiedzy to kluczowa kompetencja w świecie, który szybko ewoluuje.
Jakie są kompetencje kluczowe?
Umiejętności te nazywane są kompetencjami kluczowymi i jest ich osiem:
• porozumiewanie się w języku ojczystym.
• porozumiewanie się w językach obcych.
• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne.
• kompetencje informatyczne.
• umiejętność uczenia się
• kompetencje społeczne i obywatelskie.
Jakie kompetencje są poszukiwane na rynku pracy?
Z raportu Światowego Forum Ekonomicznego wynika, że do 2025 roku najbardziej pożądane na rynku pracy będą m.in.:
• analityczne myślenie i innowacyjność
• umiejętność uczenia się
• kreatywność
• kompleksowe rozwiązywanie problemów.
• zdolność krytycznego myślenia.
• zarządzanie zespołem.
• elastyczność
• odporność na stres.
Jakie kompetencje warto rozwijać?
Tak oto kompetencjami przyszłości są:
• innowacyjne i analityczne myślenie,
• aktywne uczenie się,
• zdolność do rozwiązywania złożonych problemów,
• krytyczne myślenie,
• kreatywność,
• umiejętność korzystania z nowych technologii i ich projektowania,
• umiejętności przywódcze.
Jakie są przykłady kompetencji?
Kompetencje twarde – to wiedza oraz umiejętności potrzebne do wykonywania określonej pracy, np. znajomość języków obcych, czy znajomość obsługi komputera. Kompetencje miękkie – to umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, kreatywność, dynamizm działania, czy elastyczność.
W jakie umiejętności warto inwestować?
Ważne są inwestycje w kompetencje miękkie, takie jak: krytyczne myślenie, kreatywność i inteligencja emocjonalna oraz przygotowanie się do tego, by dokształcać się przez całe życie, śledząc trendy i odpowiadając na nie.
Jakie zawody będą potrzebne za 10 lat?
Zawody przyszłości w perspektywie 10 lat
"W najbliższych latach zwiększy się popyt na specjalistów od sztucznej inteligencji, którzy będą odpowiedzialni za jej projektowanie, wdrażanie i zarządzanie nią. Na brak zajęć nie będą też narzekali specjaliści ds. edycji genów.
Podsumowanie
Rynek pracy 2030 roku będzie wymagał połączenia kompetencji cyfrowych, wiedzy o sztucznej inteligencji, elastyczności oraz rozwiniętych umiejętności miękkich. Warto pamiętać, że przyszłość pracy to nie tylko technologie, ale także umiejętność zarządzania własnymi emocjami, komunikacji z innymi i adaptacji do nowych wyzwań. Studenci_tki, którzy_e już teraz zadbają o rozwój tych kompetencji, zyskają przewagę na rynku pracy i będą lepiej przygotowani do zmieniających się wymagań.
Multimedia dla ucznia i rodzica
Testy diagnostyczne
https://www.16personalities.com/pl?fbclid=IwAR0n0jzLKVvHO7ALYD7DcZ11JKWr-
6IbEdLYeGlWrQpfNlFEAxJ21XwEieM
Talenty według Gallupa – CliftonStrengths
https://marta.bara.pl/talenty-wg-gallupa/?fbclid=IwAR1saiDdixWx-zXjKN02aOir6PvxVhtt0XNwUNak-
o49Rjj8p1jVgIaCA6k
Zbiór testów i narzędzi zaawansowanych
https://doradztwo.ore.edu.pl/narzedzia-diagnostyczne-dla-doradcow-zawodowych/
Moje zainteresowania a kierunek studiów
https://kompetencjometr.mlodziwlodzi.pl/
Kanały YouTube tworzone przez instytucje zajmujące się doradztwem zawodowym i rynkiem pracy
https://www.youtube.com/channel/UCmxxtAbdN5IC_I_CjLZoqqw/video
https://www.youtube.com/user/koweziu/video
https://www.youtube.com/channel/UC_i8yGkloXTiq2Q5jNFe74g/video
https://www.youtube.com/channel/UCr1-6gcGeKoVmo-klYHoqmQ/video